کارخانجات فرش ماشینی
در مقاله قبلی از دلایل منع تولید فرش های ماشینی و ایجاد کارخانجات فرش بافی و بعد از آن دلایل موافقت با تولید این فرش و اولین کارخانجات فرش ماشینی در کاشان “فرش راوند” صحبت کردیم . تا پیش از انقلاب اسلامی چیزی در حدود ۱۴ واحد تولیدی فرش ماشینی با نام های “شرکت صنایع قالی راوند” ، “فرش پارس” ، “فرش گیلان” و … در ایران تاسیس شد . که پس از انقلاب ، ۸ واحد از این کارخانجات فرش بافی جزء صنایع ملی شدند و ۶ واحد دیگر به صورت خصوصی باقی ماندند .
قیمت مناسب فرش های ماشینی تولید شده و همچنین اشتیاق داخلی بالا برای خرید فرش ماشینی ، در آن زمان باعث می شد تا بیشتر فرش های ماشینی تولید شده ،در داخل ایران به فروش رسد و هیچ صادراتی در زمینه فرش در ایران صورت نگیرد . تمایل مردم به خرید فرش ماشینی در آن زمان به حدی زیاد بود که در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ ، در رابطه با خرید فرش ، حواله هایی بین مردم عادی و به ویژه کسانی که در صدد تهیه جهیزیه بودند و توانایی مالی برای خرید فرش دستباف نداشتند پیش فروش می شد .
علل افزایش کارخانجات فرش بافی
بعد از جنگ جهانی و با توجه به سهولت در اعطای مجوز تاسیس کارخانه ، نیروی کار جون ، شرایط بد اقتصادی و … کارخانجات فرش ماشینی زیای تاسیس شد که به تولید فرش های ماشینی اقدام می کردند . فروش بالای فرش در آن زمان با سودهایی کلان و غیر قابل باور همراه بود . سوددهی بعضی از این کارخانه به گونه ای بود که تصور چنین نرخی در هیچ صنعتی در ایران و جهان ممکن نبود .
از این رو ، روزانه بر تعداد کارخانجات فرش ماشینی و تولید فرش افزوده گشت. با افزایش تعداد کارخانجات فرش بافی در دو شهر کاشان و آران و بیدگل ، این منطقه به قطب تولید فرش ماشینی ایران تبدیل شد . کارخانجات موجود در این دو شهر اغلب در شهرک های صنعتی راوند ، امیرکبیر و سلیمان صباحی دایر هستند . به تازگی شهرک هایی چون شهرک صنعتی هلال در آران و بیدگل و شهرک فتح المبین در کاشان و انصار در نوش آبا به این مجموعه اضافه شده اند .
علاوه بر این شرکت های موجود در این شهرک ها ، تعدادی از کارخانجات فرش ماشینی نیز در اطراف این دو شهر شروع به فعالیت کرده اند . به طوری که تعداد این کارخانه ها به چیزی در حدود ۸۵۰ واحد تولیدی در حال کار با حدود ۱۳۰۰ دستگاه فرش بافی رسیده است . اما با رشد چشگیر تکنولوژی و ارتقاء ماشین آلات بافندگی بسیاری از شرکت های کوچک بر اثر نداشتن توان رقابت از دور خارج شدند و جای خود را به شرکت ها و کارخانجات صاحب قدرت دادند.
کاشان ، قطب صنعت فرش بافی
به طور کلی ، می توان گفت که استان اصفهان با حدود ۷۵% ظرفیت تولید فرش ماشینی کشور ، رتبه نخست تولیدات فرش ماشینی را از آنِ خود کرده است و بعد از آن استان هایی چون یزد ، خراسان ، مرکزی و تهران و … قرار گرفته اند . با گذشت زمان و ارتقاء تکنولوژی ماشین آلات بافندگی و همچنین تخصصی شدن تولید فرش ماشینی از تعداد کارخانه های فرش بافی در سایر استان ها کاسته شده است .
در مقابل ، با توسعه زیرساخت های صنعت فرش بافی ، افزایش حجم سرمایه گذاری و واردات ماشین آلات مدرن و به روز بافندگی و ریسندگی به کاشان و آران و بیدگل ، صنعت فرش بافی به چنان رونقی رسیده که امروزه این دو شهر به یکی از قطب های مهم تولید فرش ماشینی در جهان تبدیل شده اند .