فرش ماشینی کاشان و به طور کلی تمامی فرش های ماشینی منسوجی سه بعدی ، ضخیم و سنگین هستند که دو جز مهم تشکیل دهنده آن ها عبارت است از : لایه زمینه (برزنت) و لایه سطحی (لایه خاب یا “پرز” ) .
از آن جا که فرش ، نقش مهمی در زندگی ما دارد ، قصد داریم در اینجا به معرفی آن و معرفی ساختار کلی آن بپردازیم . با ما همراه باشید.
لایه سطحی فرش ماشینی کاشان
لایه سطحی در یک فرش یا همان “لایه خاب” ، از تعداد بسیار زیادی “نخ خاب” که به صورت موازی با یکدیگر (به صورت عمود بر لایه زمینه) قرار گرفته اند ایجاد شده است . در ایران ، به هریک از این نخ های خاب، به تقلید از فرش دستبافت یک “گره” می گویند.
در واقع بسته به ارتفاع این نخ های خاب ، چیزی در حدود ۷۰ تا ۸۵ درصد از وزن یک فرش ماشینی به این نخ خاب ها بستگی دارد . لایه سطحی یک فرش علاوه بر اینکه بیانگر نقشه ، طرح و رنگ یک فرش است ، نشان دهنده ویژگی های فیزیکی و مکانیکی اصلی یک فرش چون راحتی هنگام نشستن روی فرش ، راحتی به هنگام راه رفتن روی فرش ، چگونگی دوام و ضخامت فرش در طول زمان ، تغییر ارتفاع نخ خاب با گذشت زمان ، قدرت مقاومت آن در برابر آفتاب ، میزان عایق حرارتی و … نیز می باشد . به طور کلی باید گفت که لایه سطحی یک فرش نقش مهمی در ویژگی ها و خواص هنری ، فنی ، عملکردی و حتی تجاری یک فرش اجرا می کند .
لایه زمینه در فرش ماشینی کاشان
حال نوبت به معرفی لایه زمینه در فرش ماشینی رسیده است . لایه زمینه در واقع پارچه ای ضخیم است که ساختاری تاری-پودی دارد . این لایه از طریق در هم رفتن نخ های تار (چله) و پود بوجود می آید . می توان گفت که این لایه بسیار شبیه به پارچه های ضخیم برزنتی است . از این رو در بسیاری از کارخانجات فرش ماشینی کاشان از آن به عنوان برزنت فرش یاد می کنند .
وظیفه این لایه در فرش ماشینی کاشان در واقع نگه داری نخ های لایه خاب در بستر فرش است . در واقع هر فرش ماشینی به وسیله این لایه (لایه زمینه) با کف زمین در تماس است . لازم است بدانید که برای جلوگیری از بیرون آمدن نخ های خاب ( یا همان گره ها ) و افزایش استحکام دراتصال بین لایه زمینه و لایه خاب در فرش ماشینی کاشان ، به برزنت پشت فرش ، آهار که نوعی چسب است می زنند .
برزنت در فرش ماشینی کاشان
ویژگی ها و مشخصات یک برزنت ، نقشی مهم و اساسی در تعیین برخی از ویژگی های پایانی یک فرش دارد. از مهمترین مشخصات و ویژگی های یک برزنت در فرش ، تراکم آن است .
با توجه به ساختار سه بعدی یک فرش و چگونگی فرو رفتن اجزای بزنت یک فرش در هم می توان به نقش و اهمیت تراکم برزنت پی برد . بنابراین اگر خواهان فرش های با تراکم بالا هستید باید از برزنت های با تراکم بالا استفاده کرد و بالعکس . استحکام یک فرش چه از جهت طولی و چه از جهت عرضی ویژگی مهم دیگری از فرش است که به طور کلی از لایه زمینه (برزنت) تاثیر می پذیرد.
لایه زمینه در مقایسه با نخ های خاب در فرش ماشینی از وزن کمتری برخوردار هستند و چیزی در حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد از وزن نهایی یک فرش را لایه زمینه تشکیل می دهد. در فرش های مختلف ، ضخامت این لایه زمینه متفاوت است . به این طریق که از حدود ۰٫۸ میلی متر در فرش هایی که تراکم پایینی دارند تا ۲٫۵ میلی متر در فرش های با تراکم بالا متغیر است . از این رو می توان گفت که لایه زمینه در یک فرش ماشینی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از ضخامت کل فرش را تشکیل می دهد.
لایه زمینه در فرش ماشینی کاشان خود از اجزای متفاوتی تشکیل شده است که در مقالات بعدی به بحث درباره آن خواهیم پرداخت .