وابستگی به الیاف وارداتی
فرش کاشان با استفاده از دستگاه های پیشرفته فرش ماشینی و با بهترین الیاف در کارخانجات فرش کاشان بافت می شود . استفاده از به روزترین و جدیدترین تکنولوژی ها در صنعت فرش بافی بخصوص در بخش ریسندگی و بافندگی فرش کاشان نشان دهنده رشد چشمگیر این صنعت دارد . اما آنچه باعث نگرانی می شود ، وابستگی بیش از اندازه این صنعت در مواد اولیه به خارج از کشور است .
از نخ های اولیه که در کارخانجات فرش کاشان برای بافت فرش ماشینی مورد استفاده قرار می گیرد می توان به : نخ پود جوت ، نخ پود پنبه ، نخ پود پلی استر ، نخ آکریلیک ، پلی استر و … اشاره کرد . علاوه بر وابستگی نخ ، صنعت بافت فرش در زمینه ماشین آلات خود نیز به کشور های خارجی وابستگی زیادی دارد . از جمله این دستگاه ها ، می توان دستگاه های ریسندگی ، بافندگی ، تکمیل و … را نام برد . از این میان وابستگی نخ های جوت و آکریلیک به خارج از کشور به طرز شدیدی بالاست .
الیاف و نخ جوت
الیاف و نخ جوت در شرایط خاص اقلیمی و در بعضی نقاط کشور ( بنگلادش ، هند و … ) کشت می شود. از این رو انتظار برای تولید این نخ و رسیدن به خود کفایی در این بخش بیهوده است . به همین دلیل استفاده از این نخ در تولید فرش های ماشینی به کمترین میزان خود رسیده است و بیشتر در تولید فرش ۷۰۰ شانه کاشان و یا فرش های با شانه های پایین تر ، شگی ، گلیم و … استفاده می شود .
ماشین آلات ریسندگی و بافندگی
ماشین آلات نساجی ، از ماشین آلات با تکنولوژی بالا شناخته می شود . طراحی این دسته از ماشین آلات به دانش فنی بالا و سرمایه زیادی نیاز دارد . نه تنها ایران ، بلکه کشورهای دیگری چون ترکیه ، مصر و عربستان نیز برای ساخت این ماشین آلات اقدامی نکرده اند . از این رو می توان گفت که دیگر کشور ها برتری ای به ایران ندارند و نمی توانند به عنوان رقیبی برای ایران در نظر گرفته شوند.
نخ آکریلیک در فرش کاشان
سالانه در حدود ۸۵ میلیون متر مربع فرش ماشینی در کارخانجات فرش ماشینی تولید می شود . برای تولید این حجم از فرش ماشینی به چیزی در حدود ۲۰۰ هزار تن نخ نیاز می باشد . بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از ۲۰۰ هزارتن نخ مور نیاز به صورت نخ های ریسیده شده آکریلیک است که از کشور ترکیه وارد می شود . مابقی نخ های آکریلیک در داخل کشور تولید می شود . با اینکه حجم زیادی از این نخ ها در داخل کشور تولید می شود ، اما نگرانی اصلی وابستگی شدید شرکت های ریسندگی نخ آکریلیک به الیاف وارداتی است . این نخ ها توسط کشور هایی چون آلمان ، بلاروس ، ترکیه و … تامین می شود .
در داخل کشور ، نخ های آکریلیک توسط تنها شرکت موجود یعنی پلی اکریل اصفهان تولید می شود . ظرفیت تولید این کشور سالانه ۶۰ هزار تن بوده است که امروزه به سبب تغییرات مدیریتی و … نتوانسته میزان تولیدات خود را از مرز ۲۰ هزار تن در سال بگذراند .
روش حل این بحران چیست ؟
الیاف آکریلیک از جمله الیاف وارداتی و وابسته به نرخ ارز هستند . به گونه ای که اگر نرخ ارز در ایران با نوسان روبرو شود تولید کنندگان و کارخانجات ریسندگی نخ به فکر می افتند . تنها راه حل ممکن برای رفع این مشکل ، تولید داخلی این الیاف است . نیاز به نخ آکریلیک در بافت فرش ماشینی نیاز به یک واحد صنعتی در تولید نخ آکریلیک را نشان می دهد . و با گذشت زمان ، و عادی شدن شرایط و نرخ ارز ، تلاش برای ساخت یک واحد صنعتی نیز فراموش می شود .
متاسفانه صنعت فرش ماشینی فرصتی دو ساله برای احداث یک واحد تولیدی الیاف آکریلیک را از دست داد . فرصتی که ممکن است بعد از بازگشت تحریم ها دیگر نتواند در صدد جبران آن برآید. دو مانع اصلی برای ساخت یک واحد تولید الیاف آکریلیک ، ناتوانی در جذب سرمایه خارجی و ماهیت محصول و ماده اولیه مورد نیاز است . برای تولید این ماده اولیه ، دو راه وجود دارد . ۱- تولید داخلی ( که به دلیل نداشتن اطلاعات و دانش کافی امکان پذیر نمی باشد) . ۲-واردات اکریلونیتریل است که به سبب وابستگی به کشور های خارجی امکان واردسازی آن وجود ندارد .
در پایان می توان گفت که تنها راه حل قطعی موجود در جهت قطع وابستگی به الیاف آکریلیک وارداتی تلاش در جهت جذب سرمایه گذاری خارجی و بالاتر بردن سطح دانش فنی می باشد .